Emniyet Ventili Nedir?
Emniyet Ventilleri, basınçlı bir sistemin ( tank, basınçlı kap, boru hattı, kompresör gövdesi vb) aşırı basınç altında hasar görmesini engellemek amaçlı kullanılan mekanik bir basınç tahliye vanasıdır. Emniyet Ventilleri kullanılacakları ekipmanın maksimum çalışma koşullarına göre set edilir ve basınç set değerini aştığı zaman mekanik yaylı sistem aracılığı ile basıncı tahliye ederler. Kullanılacağı yere, operasyon şartlarına ve proses bilgilerine göre birçok farklı özellikte , farklı boyutlarda ve malzemede emniyet ventili üretimi yapılmaktadır.
Emniyet Ventili Periyodik Kontrolleri Nasıl Yapılır?
Birçok tesisde yeralan kritik varlıkların son koruma bariyeri olarak görev yapan emniyet ventillerinin mutlaka bakımları, periyodik kontrolleri ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Bu kontroller ve bakımlar başta iş sağlığı ve güvenliği açısından ardından da tesis risklerinin minimalize edilmesi açısından çok önemlidir.
Emniyet ventili periyodik kontrolleri 2 ana kapsam altında yapılmaktadır. Ventil operasyon koşulları altında doğru basınçta açıyor ve kapatıyor mu, basınçlama sırasında ürün kaçağı var mı yok mu? Emniyet ventilleri periyodik kontrolleri bu iki gerekliliğin kontrollerini kapsamaktadır.
Bu testler ister ekipman üzerinde canlı “online” testler ile yapılmakta, ister atölye ortamında test tezgahları ile yapılmaktadır.
Emniyet Ventili Periyodik Kontrollerinde Referans Alınan Standartlar ya da Yönetmelikler Nedir?
Emniyet ventilleri periyodik kontrolleri için çatı yönetmelik “İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ” dir. (Resmî Gazete Tarihi: 25.04.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28628). Bu yönetmelikte EK III Madde 2.1.1.1 de güvenlik donanımı olarak emniyet valfleri geçmektedir ve bir emniyet tertibatı olarak değerlendirilmektedir.
Bu yönetmelikte emniyet valfi periyodik kontrol ve kalibrasyon standardı olarak bir standart ya da yazılı doküman refere edilmemiştir. Ancak basınçlı kap tasarım ve imalat standartlarının refere ettiği bazı standartlar referans olarak dikkate alınmıştır. API 576 “Inspection of Pressure-Relieving Devices” , API 527 “Seat Tightness of Pressure Relief Valves” gibi standartlar periyodik kontrol ve kalibrasyon faaliyetleri referans alınmaktadır.
Emniyet Ventili Periyodik Kontrolleri Hangi Sıklıkla Yapılmalıdır?
İş ekipmanların yönetmeliği madde 1.4 “Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri, bu bölümde yer alan tablolarda belirtilmemiş veya standartlar ile belirlenmemişse iş ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu iş yeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre belirlenir. Periyodik kontrol sıklığı, ulusal veya uluslararası standartlarda süre belirtilmemişse, bu Yönetmelikte yer verilen tablolardaki azami süreleri aşamaz.” de tanımlanan açıklamalar gereği ;
Emniyet tertibatının kullanıldığı ekipmanın tasarım ve imalat standardında periyodik kontrol sıklıkları hakkında net bir ifade var ise bu dikkate alınır. Kontrol sıklığı standartlar da belirtilmemiş ise “YILDA EN AZ 1 (BİR)” kere periyodik kontrol ve kalibrasyon faaliyetleri yürütülmelidir.
Emniyet Ventili Periyodik Kontrol Raporlaması Nasıl Yapılmalıdır?
Genel Bilgiler: Bu bölümde işyerinin adı, adresi, iletişim bilgileri (telefon, elektronik posta adresi ve benzeri), periyodik kontrol tarihi, işe başlama ve bitiş saati, normal şartlarda yapılması gereken bir sonraki periyodik kontrol tarihi, periyodik kontrol metodu ve gerekli görülen diğer bilgilere yer verilir.
Periyodik kontrol metodu: Bu bölümde ilgili standart numarası ve adı, yoksa üreticinin tavsiye ettiği metotlar, bu bilgiler mevcut değilse risk değerlendirmesi sonucunda karar alındığı belirtilir.
Ekipman Bilgileri: Raporun bu bölümünde periyodik kontrole tabi tutulacak iş ekipmanı için gerekli görülen teknik özellikler ve diğer bilgilere yer verilir.
Ekipman Etiket Bilgileri: Bu bölümde periyodik kontrole tabi tutulacak iş ekipmanının bilgi etiketinde yer alan adı, markası, modeli, imal yılı, seri numarası ve benzeri bilgiler ile ekipmanın izlenebilirliğini sağlayan teknik özelliklere yer verilir.
Tespit Edilen Bilgiler: Periyodik kontrol yapılırken ekipman ve bileşenlerinin anlık durumunu tarif etmek ve periyodik kontrol sonrası yapılacak olası değişiklikleri belirleyebilmek için periyodik kontrolü yapmaya yetkili kişi tarafından gerçekleştirilen ölçüm ve/veya tespit edilen değerler ile ekipmanının kullanım yeri ve amacı belirtilir.
Test Değerleri: Periyodik kontrol yapılırken uygulanan testler ile ilgili gerekli bilgiler belirtilir.
Ölçüm Aletleri Bilgileri: EK-III 1.7.2.2 maddesinde belirtilen değerleri ölçmek için periyodik kontrol esnasında kullanılan ölçüm aletlerinin adı, seri numaraları, kalibrasyon bilgileri ve benzeri belirleyici özellikleri belirtilir.
Muayene Kriterleri ve Testler: Raporun bu bölümünde EK-III 1.7.1.1 maddesinde belirtilen metoda göre oluşturulmuş muayene kriterleri ve EK-III 1.7.2.2 maddesinde tespit edilen değerlerin, EK-III 1.7.2.1 maddesinde yer verilen iş ekipmanının teknik özelliklerini karşılayıp karşılamadığı hususu ile ilgili standart ve teknik literatürde yer alan sınır değerlere uygun olup olmadığı kıyaslanarak değerlendirilir.
Kusur Açıklamaları: Yapılan periyodik kontrol sonucunda ekipmanla ilgili kontrol kriterlerine göre iş sağlığı ve güvenliği yönünden belirlenen uygunsuzluklar belirtilir.
Notlar: Periyodik kontrol sürecine ait detaylar varsa bu bölümde belirtilir. Uygunsuzluk veya raporun diğer bölümlerine ait herhangi bir ifade bu bölümde belirtilemez.
Sonuç ve Kanaat: Raporun bu bölümünde periyodik kontrole tabi tutulan iş ekipmanında periyodik kontrol kapsamı içerisinde yer alan testler ve/veya muayenelere ilişkin sonuçlar ve bu sonuçlara göre periyodik kontrol yapmaya yetkili kişinin kanaati belirtilir. Bu bölümde aynı zamanda, kontroller sırasında güvenli kullanıma yönelik sakınca oluşturacak bir kusur tespit edilmesi durumunda iş ekipmanının uygunsuzluk giderilene kadar kullanılamayacağı, güvenli kullanıma yönelik herhangi bir kusur tespit edilmemesi durumunda ise kullanılabileceği açıkça belirtilir.
Periyodik Kontrolü Yapmaya Yetkili Kişi Bilgileri ve Onay: Bu bölümde periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişinin adı soyadı, mesleği, EKİPNET kayıt numarası ile raporun kaç nüsha olarak düzenlendiği belirtilerek imza altına alınır. Periyodik kontrol yapmaya yetkili kişinin imzasının bulunmadığı raporlar geçersizdir.
Emniyet Ventili Bakım ve Kalibrasyon Faaliyetleri Nelerdir?
Emniyet ventilleri ön testlerinden geçemeyen , yani belirlene set basınç değerinde açmayan, basınçlanma sırasında oturma yüzeylerinde ürün “hava ya da su” kaçağı rastlanan ventillere bakım yapılmalıdır. Bakım faaliyetleri genel olarak kaçakların giderilmesi amaçlı yüzey işleme faaliyetleri, set basınç değerlerinin sağlanması amaçlı yay değişim ya da onarım faaliyetleri, parça değişimleri ve özel kumlama ve boyama faaliyetlerini kapsamaktadır.